ŞAFT ARIZASI NASIL ANLAŞILIR?

Şaft yani kardan milinden normalin dışında seslerin gelmesi bir sorun olduğunun işaretidir.

Özellikle aracı kaldırırken ve frenleme yaparken tak diye darbeli bir ses gelmesinin nedeni, mafsalların bozulmuş olup boşluk yapmasından kaynaklanmaktadır. Bu durumda mafsal değiştirilmelidir.

Ve yahut şaftın ucunda bulunan mahruti dişli ile ayna dişlisi arasındaki boşluğun fazla olmasındandır. Dişlilerin boşluğu ayarlanmalı ya da bozuk dişliler komple değiştirilmelidir.

Araç ile yola çıkıldığında hareketliyken gelen titreşimli seslerin nedeni ise genel olarak mafsallardan birinin ya da hepsinin boşluk yapmış olması, bozulmuş olması ya da şaft milinin eğilerek balansının bozulmuş olmasıdır.

Eğer kayıcı mafsal frezesinin boşluğu çok fazla ise çatal manşonunu veya kardan yani şaft mili değiştirilmelidir. Şaft mili istavroz eksenel boşluğu aşırı fazla ise şim ile boşluk ayarlanmaktadır. Ayrıca bilyalı rulman aşınmış veya yapışmışsa bilyalı rulman değiştirilmelidir. 

ŞAFT SÖKME İŞLEMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER :

1. Şaftı sökmeden kayıcı kısımları korumaya alınız. Sökme sırasında şaft düşebilir. Bunu engelleyecek önlemleri mutlaka alınız.

2. Çatallı flanşın Adaptör flanşından ayrılması sırasında mafsal kısmından döneceği dikkate alınarak bu kısma parmaklar sokulmamalıdır.

3. Şaftın tekrar yerine takılması halinde önce kayıcı üzerindeki okların karşı karşıya gelmesine dikkat ediniz.

Transmisyonun çıkış milinden alınan hareketin diferansiyele ve diferansiyel aracılığı ile tekerleklere kadar iletilmesi için bir ara elemana ihtiyaç vardır. Bu eleman kardan milidir. Diğer bir adı da şaft olan kardan milinin vites kutusundan hareket alarak diğer aktarma organlarına iletebilmesi ve bağlantı sağlayabilmesi üniversal mafsal üzerindendir. Kardan mili transmisyon çıkış miline sabit bir şekilde bağlanamaz.

KARDAN MİLLERİ-ŞAFTLAR-ÜNİVERSAL MAFSALLAR : 

Üniversal Mafsal

Vites kutusunun çıkış mili ile arka köprü arasında yol şartlarından doğan açıyı karşılamak için üniversal mafsal kullanılır. En çok kullanılanı istavroz tipidir.

İstavroz tipi üniversal mafsal bir istavroz ile istavrozun kolları üzerindeki iğne masuralı yataklardan meydana gelir. Masuralı yataklar kardan milinin ve karşılığı olan kayıcı mafsalın üzerindeki yuvalarına sıkı geçerler ve yerlerinde birer tespit segmanı tarafından tutulurlar. Bu şekildeki bir düzenleme ile kayıcı mafsal ve kardan mili çatallarının istavroz üzerinde bir mafsal hareketi yapmalarına imkan verir.

Kardan Milleri

Kardan milleri kaliteli çelikten yapılırlar ve burulma titreşimlerine karşı kauçuk takozlu damperlerle takviye edilebilirler.

Kardan milinin boru kısmının ucuna üniversal mafsalın çatalları kaynakla bağlanmıştır. Kardan milinin titreşimlerden etkilenmemesi için çok iyi dengelenmiş olması gerekir. Direkt hareket halinde motor ile aynı devirde dönen kardan mili, bu yüksek devirlerde meydana gelecek merkezkaç kuvvetlerine karşı koyabilmek için dengelenmiş olmalıdır.

Üniversal Mafsalın Sökülüp-Takılması-Bakımı

Arızaları aramak için üniversal mafsallar kontrol edilirken kayıcı mafsallar unutulmamalıdır.

Üniversal Mafsal Arızalarının Tespiti İçin Kontrol Edilmesi

Bazı mafsallarda gresörlük yoktur. Bu tür mafsallara gres basılmaz. Bu mafsallar fabrikada yapım sırasında greslenmişlerdir ve gresin kaybolmaması için de keçelerle donatılmışlardır. Üzerinde gresörlük bulunan mafsallarda da keçeler vardır. Zaman zaman mafsal gresörlüğüne basılan gres bu keçeler etrafından dışarıya çıkabilir;daha doğrusu bu keçelerin etrafından gres çıkıncaya kadar gres basılır. Bu nedenle bu tür mafsallar gözle kontrol edilirken gres izine rastlanabilir.

Mafsaldaki boşlukların kontrol edilmesi için bir el ile şaft tutulur ve diğer el ile mafsal oynatılarak boşluk olup olmadığına bakılır. Mafsalın yağsız kalmasının meydana getirdiği aşınma ve bozulmalar gözle ve elle hissedilecek kadar boşluklara yol açarlar. Bu basit kontroller sırasında boşluklara rastlanırsa mafsalın değiştirilmesi gerekir.

Kardan Milinin Sökülmesi:

Kardan mili araçtan alınır. Mil diferansiyel tarafındaki mafsal cıvataları alınmak suretiyle indirilir ve geriye çekilerek araçtan çıkarılır. Kardan milinin eski konumunda takılabilmesi için arka kısım indirilmeden önce işaretlenir. Arka taraftaki bağlantı özel U cıvataları ile sağlanmıştır. Cıvatalar söküldükten sonra birbirleriyle öpüşen mafsal parçaları yerlerinden rahatlıkla alınabilir ve şaftın ucu serbest kalır. Bazılarında da flanşlar vardır. Cıvatalar alınınca flanşlar birbirinden ayrılır.

Mafsalın Toplanması:

Yapılan kontroller sonunda değiştirilmesine karar verilen parçalar ile birlikte mafsal toplanır. Yatak masuraları hafifçe greslenir ve tek tek yüksükteki yerlerine oturtulur. Sonra bir miktar gres daha doldurulur. Muylu da hafifçe greslenir. Fakat keçeler greslenmez çünkü gres keçelere zarar verebilir. Yataklar işleminin tersi takip edilerek yerlerine takılır. Üniversal mafsal tekrar kullanılsa bile sökülen bir mafsalın keçeleri yenileştirilmelidir.

Mafsal Arızaları

Kayıcı mafsal kuru ve yağsız ise ilk hareketin arka tarafa iletilmesi sırasında, örneğin; yerinden kalkışlarda bir darbe sesi duyulur. Böyle bir durumda mafsalı gresleyiniz. Çok maksatlı gres yeterlidir.

Üniversal mafsalın keçeleri yağ kaçırabilir. Gresörlüksüz olan mafsallarda yağ kaçaklarının meydana gelmesi halinde yapılacak iş mafsalı değiştirmektir.

Özellikle kasislerde motorun altından “klik” şeklinde gelen sesler mafsalın ya çok sıkı olduğunu yada eğildiğini gösterir. Bu arızanın tam tespiti için şaftın alınarak üzerindeki mafsalın nasıl hareket ettiği kontrol edilir. Mafsal her yöne tutukluk yapmadan dönebilmelidir.